Vanaf 2 augustus 2022 geldt de Wet betaald ouderschapsverlof
Na een geboorte is het goed als de ouders en het kindje veel tijd met elkaar doorbrengen. In de praktijk gaat de partner van degene die bevallen is vaak snel weer aan het werk. Het aantal betaalde verlofdagen is immers beperkt en er moet toch brood op de plank komen. Vanaf 2 augustus 2022 kan dit patroon veranderen. De Wet betaald ouderschapsverlof gaat dan in.
De lidstaten van de Europese Unie (EU) zijn samen tot de conclusie gekomen dat het evenwicht tussen het werk en privéleven van ouders en mantelzorgers vaak verstoord is. Daarom is er een EU-richtlijn opgesteld.
Nederland moet de maatregelen uit deze richtlijn op 2 augustus 2022 – drie jaar na de inwerkingtreding van de richtlijn –in de wet hebben verwerkt. Het kabinet regelt dit via de Wet betaald ouderschapsverlof. Een meerderheid van de Tweede en Eerste Kamer heeft zich inmiddels achter deze wet geschaard.
Meest opvallend is de introductie van de mogelijkheid voor werknemers om een uitkering van UWV te ontvangen als zij ouderschapsverlof opnemen.
Voor negen ouderschapsverlofweken een uitkering
Momenteel is het zo dat een werknemer wettelijk gezien alleen onbetaald ouderschapsverlof kan opnemen. Dit verlof is mogelijk totdat het kind acht jaar wordt. De maximale verlofduur per kind is 26 maal de wekelijkse arbeidsduur. Een werknemer die 40 uur per week werkt, kan dus (40 x 26 =) 1.040 uur aan ouderschapsverlof opnemen.
Alleen als in de cao, een personeelsreglement of de arbeidsovereenkomst is bepaald dat u het loon (gedeeltelijk) moet doorbetalen, krijgt de werknemer geld overgemaakt tijdens de verlofperiode.
Door de EU-richtlijn betaalt UWV vanaf 2 augustus voor negen van de 26 weken ouderschapsverlof een uitkering. Daarbij geldt als voorwaarde dat de werknemer het betaalde verlof in het eerste jaar na de geboorte van het kind opneemt (en bij adoptie of pleegzorg: in het jaar na opname van het kind in het gezin, voor zover het kind jonger is dan acht jaar).
Wat als de werknemer meerdere kinderen krijgt?
Als een werknemer op hetzelfde tijdstip tot meer dan één kind in ‘familierechtelijke betrekking’ komt te staan, heeft hij voor elk kind recht op een ouderschapsverlofuitkering. Dit is bijvoorbeeld het geval als de werknemer of de partner van de werknemer van een tweeling bevalt. Ook als de werknemer met ingang van hetzelfde tijdstip de verzorging en opvoeding van meer dan één adoptiekind op zich neemt, heeft hij voor elk adoptiekind recht op een uitkering. Neemt de werknemer echter meerdere pleegkinderen tegelijkertijd in huis, dan heeft hij slechts één keer recht op een ouderschapsverlofuitkering.
Verlof na geboorte goed voor kind en arbeidsmarktpositie
De hoop is dat onder de nieuwe regeling werknemers – en dan met name partners van degenen die bevallen – langer ouderschapsverlof opnemen na een geboorte en dus meer tijd doorbrengen met hun partner en kind.
Als beide ouders in de beginfase langer verlof hebben, maken zij daarna mogelijk minder traditionele keuzes over de verdeling tussen werk en zorg. Dit kan het urenverval bij vrouwen verkleinen en het verdere verloop van hun loopbaan positief beïnvloeden.
Ook kan het ouderschapsverlof de betrokkenheid van de partner bij de opvoeding en zorgtaken vergroten, wat goed is voor de ontwikkeling en het welzijn van het kind.
Hoogte uitkering kan doel van regeling dwarsbomen
Toch bestaan er twijfels over de effectiviteit van het betaalde ouderschapsverlof. Werknemers kunnen straks weliswaar een uitkering ontvangen, maar de hoogte van die uitkering is nog altijd een stuk lager dan het reguliere loon.
De uitkering bedraagt voor ‘reguliere’ werknemers 70% van hun dagloon. Is het dagloon hoger dan 70% van het maximumdagloon, dan houdt UWV die 70% aan als maximum. Het maximumdagloon bedraagt momenteel € 228,76.
Voor niet voor de Ziektewet verzekerde werknemers, zoals directeur-grootaandeelhouders, bedraagt de uitkeringshoogte 70% van het wettelijk minimumloon naar evenredigheid van de arbeidsduur.
Vanwege de tijdelijke inkomensachteruitgang zullen werknemers zich mogelijk nog steeds niet geroepen voelen om langdurig ouderschapsverlof op te nemen. Zeker voor laagbetaalden lijkt de regeling niet zo aantrekkelijk.
Aan de andere kant is het gedeeltelijk betaald verlof een behoorlijke verbetering ten opzichte van de huidige onbetaalde verlofregeling en wilde het kabinet in eerste instantie het uitkeringspercentage beperken tot slechts 50%. Of de wet werkt, zal op een later moment uitgebreid worden geëvalueerd.
Berekening van dagloon voor uitkering
De uitkering is gebaseerd op het dagloon van de werknemer. UWV berekent het dagloon door het sociale verzekeringsloon (sv-loon) in de referteperiode te delen door 261, het gemiddelde aantal dagloondagen in een jaar. De referteperiode is in principe een periode van één jaar, die eindigt op de laatste dag van de op één na laatste volledige maand of de op één na laatste volledige vierwekenperiode voor de eerste dag van het verlof. Voor de bekostiging van de uitkeringen gaat vanaf 2023 de premie voor het Arbeidsongeschiktheidsfonds met 0,1 procentpunt omhoog.
Werkgever vraagt verlofuitkering aan bij UWV
Praktisch gezien is het goed om te weten dat hetzelfde systeem wordt gehanteerd als bij andere uitkeringen op basis van de Wet arbeid en zorg (WAZO). In principe vraagt u als werkgever de uitkering aan, al correspondeert UWV ook met de werknemer over de aanvraag om de kans op misbruik van de regeling te verkleinen. U dient de aanvraag in met een formulier op uwv.nl.
UWV betaalt de uitkering uit aan uw organisatie. U betaalt het loon gewoon door en gaat daarbij uit van het uitkeringsbedrag. Het staat u vrij om de uitkering aan te vullen tot het normale loon, maar u bent dit niet verplicht (tenzij dit is vastgelegd in de cao of een eigen reglement).
[box type=”info”] Over betaald ouderschapsverlof bouwt de werknemer vakantiedagen op. Of er pensioenopbouw plaatsvindt, hangt af van de afspraken met de pensioenuitvoerder.[/box]
UWV betaalt uitkering na opname van verlof
De aanvraag van de uitkering is mogelijk ná de eerste opname van betaald ouderschapsverlof en tot uiterlijk 15 maanden na de geboorte of het in huis nemen van het kind. UWV stelt het recht op, de hoogte en de maximale duur van de uitkering maar één keer vast.
UWV betaalt de uitkering nadat het verlof is genoten. Voor verlof dat wordt genoten nadat de eerste aanvraag is ingediend, kunt u ten hoogste tweemaal verzoeken om verdere betaling van de uitkering.
Bij de uitkeringsaanvraag hoeft u in principe geen schriftelijke bewijsstukken mee te sturen, enkele uitzonderingen daargelaten. Zo voegt u voor niet-verzekerde werknemers wel de arbeidsovereenkomst bij.
Verder is het goed om te weten dat de aanvraag over hele werkweken moet gaan, bijvoorbeeld drie weken (en dus niet drie dagen of drie uur). Betaald ouderschapsverlof kan in een aansluitende periode in voltijd, meerdere perioden in voltijd, of aansluitend of in meerdere perioden in deeltijd worden opgenomen.
Werkgever mag opname ouderschapsverlof niet weigeren
Een werknemer behoort zijn aanvraag voor ouderschapsverlof (tool) uiterlijk twee maanden vóór de beoogde ingangsdatum van het verlof schriftelijk bij u in te dienen. Tot vier weken vóór de start van het verlof kunt u de door de werknemer gewenste wijze van invulling van het verlof, zoals de spreiding van de verlofweken, na overleg en met schriftelijke motivering wijzigen op basis van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang.
Aan deze regel wordt toegevoegd dat u de werknemer in ieder geval de kans moet geven om het betaald verlof op te nemen voordat het eerste levensjaar van het kind voorbij is.
[box type=”info”] U mag een werknemer niet ontslaan of op een andere manier benadelen omdat hij van zijn verlofrecht gebruikmaakt. Het recht op betaald ouderschapsverlof is ook niet in te perken via de cao.[/box]
Langdurig (betaald) verlof als werknemer vader of moeder wordt
Door de invoering van betaald ouderschapsverlof kunnen werknemers rond een geboorte langdurig vrij nemen en daarbij (deels) hun loon doorbetaald krijgen. Het is daarom verstandig om alvast na te denken over oplossingen, zoals tijdelijke vervangingen, een flexibel schil en flexibiliteit in taken.
Werknemers van wie de partner van een kind is bevallen, hebben straks recht op meer dan 32 weken (betaald) verlof.
Eén dag calamiteiten- en ander kort verzuimverlof (met 100% loondoorbetaling) op de dag van de bevalling.
Eén week geboorteverlof (officieel: één keer de arbeidsduur per week), met 100% loondoorbetaling.
Vijf weken aanvullend geboorteverlof, binnen zes maanden na de geboorte. De uitkering bedraagt 70% van het dagloon, maar niet meer dan 70% van het maximumdagloon.
26 weken ouderschapsverlof, waarvan wettelijk gezien in het eerste levensjaar van het kind negen weken deels betaald zijn. De uitkering is gelijk aan die van het aanvullend geboorteverlof.
Werkneemsters die (gaan) bevallen van een kind hebben straks recht op minimaal 42 weken (betaald) verlof.
Minimaal vier en maximaal zes weken zwangerschapsverlof (en minimaal acht en maximaal tien weken bij een meerling) voorafgaand aan de bevalling. De uitkering bedraagt 100% van het dagloon, maar niet meer dan 100% van het maximumdagloon.
Minimaal tien weken bevallingsverlof. De uitkering is gelijk aan die van het zwangerschapsverlof.
26 weken ouderschapsverlof, waarvan in het levensjaar van het kind negen weken deels betaald zijn.
[box type=”info”] Een werknemer kan niet meerdere verlofsoorten tegelijkertijd opnemen en daardoor een hogere uitkering krijgen.[/box]
Recht op betaald ouderschapsverlof ontstaat nu al
Het is goed om u te realiseren dat ook werknemers die nu een kind krijgen, vanaf 2 augustus 2022 een aanvraag kunnen indienen voor betaald ouderschapsverlof. De wet bepaalt namelijk dat iedereen die op de ingangsdatum aan de voorwaarden voldoet, van de regeling gebruik kan maken. Als een werknemer in de afgelopen maanden ouder is geworden en op 2 augustus nog niet alle ouderschapsverlofweken heeft opgenomen, voldoet hij de voorwaarden en heeft hij recht op verlof met uitkering van UWV. Is het op 2 augustus langer dan een jaar geleden dat de werknemer ouder werd, dan maakt hij geen aanspraak op een verlofuitkering. Het betaald verlof is alleen beschikbaar in het eerste levensjaar van het kind.
Dit verdiepingsartikel wordt u aangeboden door Rendement Online
